İshal, tıbbi adı ile diyare, normalden fazla sayıda sulu dışkılama durumudur. İshale sebep olan birçok faktör bulunmaktadır. Akut ya da kronik olabilmektedir. Akut ishal bazı durumlarda tıbbi tedavi olmadan kendiliğinden geçebilmektedir. Kronik ishal ise genellikle altta yatan önemli bir bağırsak hastalığı kaynaklıdır. İshale ne iyi gelir, ishal nasıl geçer gibi soruları cevaplamadan önce ishal nedenleri üzerinde durmak gerekmektedir.
İshal Nedenleri
İshal çoğunlukla çevresel faktörler nedeniyle oluşan bir semptomdur. Virüsler, bakteriler ve parazitler en sık görülen ishal nedenleri arasındadır. Çeşitli ilaçların kullanımı da yine ishale sebep olabilecek faktörlerdendir. Bununla birlikte Çölyak, Crohn, İrritabl bağırsak sendromu gibi ciddi bağırsak hastalıkları kronik ishale sebep olmaktadır.
En yaygın ishal sebepleri aşağıdaki gibidir:
Virüsler, örneğin Rotavirüs, Norwalk virüsü, Hepatit A
Bakteri ve parazitlerin yol açtığı enfeksiyonlar
Gıda zehirlenmesi
Antibiyotikler (faydalı bakterilerin yok olması sonucu bağırsak florasının bozulması)
Çeşitli ilaçlar
Laktoz intoleransı gibi bazı gıdaların tolere edilememesi
İshal genellikle sıvı kaybına yol açmaktadır. Kaybedilen sıvının yerine yeterince sıvı alınamaması durumunda sıvı kaybına bağlı semptomlar da gelişebilir. Bu semptomların şiddeti sıvı kaybının seviyesine göre de değişmektedir. Aynı zamanda ishalin neden oluştuğuna bağlı olarak eşlik eden semptomlar da farklılık gösterir. Yaygın ishal belirtileri ve eşlik eden diğer belirtiler aşağıdaki gibidir:
Sıvı dışkılama ve dışkıda mukus
Sık sık dışkılama ihtiyacı
Dışkı tutmada güçlük
Susuzluk, ağız kuruluğu
Bulantı ve kusma
Yüksek ateş
Halsizlik
Karın bölgesinde şişkinlik
Gaz sancısı, karın ağrısı ve krampları
İshale kusma da eşlik ettiğinde sıvı kaybı ciddi boyutlara ulaşabilmektedir. Bu nedenle özellikle çocuklarda ishal ve kusma bir arada görüldüğünde mutlaka vücudunu sıvı dengesini korumaya özen gösterilmeli ve sağlık kuruluşundan destek alınmalıdır. Özellikle bu belirtiler ile birlikte yüksek ateş de varsa vakit kaybetmeden doktora başvurulması gerekir.
Sıvı kaybının önüne geçilemediği ciddi vakalarda dehidrastasyon oluşabilmekte bu da akut böbrek yetmezliği gibi ciddi tabloları beraberinde getirebilmektedir.
Bebek ve Çocuklarda Dehidrasyon Belirtileri Nelerdir?
Üç saatten uzun süreyle bezinin ıslanmaması, idrara çıkamaması
Gözyaşı olmadan ağlama
Ağız ve dilde kuruma
Sinirlilik
Çevreye karşı tepki verememe
Karında, gözlerde, yanaklarda veya bıngıldakta çökme
Bunlar ciddi dehidratassyon belirtileridir ve bu nedenle vakit kaybetmeden sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
İshal Tedavisi
İshal tedavisi, ishale neyin sebep olduğuna, sıvı kaybı seviyesine ve kişinin genel sağlık durumuna bağlı olarak değişmektedir. Çoğu ishal vakalarında tedaviye ihtiyaç olmamakta, birkaç gün içinde şikayetler ortadan kalkmaktadır. Ancak bu süreçte ishal ile birlikte sıvı kaybı olduğu için yeterli sıvı alımına dikkat etmek oldukça önemlidir. Uzun süren vakalarda ise hekim tarafından çeşitli ilaçlar reçete edilebilmektedir. Ancak hekim önerisi olmadan herhangi bir ilacın kullanılmaması gerekir.
İshal tedavi planlamasını etkileyen diğer faktörler ise kişinin yaşı, eşlik eden farklı semptomların varlığı, ishalin seyri ve sıklığıdır. İshale neden olan altta yatan bir hastalık söz konusu ise tedavi planı da bu hastalıklara yönelik yapılmaktadır.
İshal Nasıl Geçer?
İshal genellikle kendiliğinden kısa sürede geçmektedir. Ancak bu süreçte dikkat edilebilecek bazı hususlar bulunmaktadır. Bunlar;
Hekimin önerdiği ilaçlar kullanılmalıdır. Bunun dışında herhangi bir ilaç alınmamalıdır.
Beslenmede kısıtlamalara gidilmesi gerekebilir.
İshale iyi gelebilecek yiyecekler tüketilebilir.
Sıvı tüketimine dikkat edilmelidir. Yeterli sıvı alındığından emin olunmalıdır.
Probiyotik takviyeleri kullanılabilir. Ancak bunun için de hekime danışılmasında fayda vardır.
Kronik ishal vakalarında vakit kaybetmeden sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
Altta yatan bir hastalık mevcutsa tedavisi aksatılmamalıdır.
İshale İyi Gelen Yiyecekler Nelerdir?
İshal vakalarında doğru şekilde beslenme oldukça önemlidir. Özellikle yağlı ve lif içeren gıdalardan kaçınılması gerekmektedir. Potasyum kaybını önlemek için patates (haşlanmış) ve muz tüketimi faydalı olacaktır. Ayrıca yoğurt ve kefir gibi probiyotikleri tüketmek bağırsak florasını düzenlemeye yardımcı olacaktır.
İshali kesmeye yardımcı olabilecek besinler aşağıdaki gibidir:
Haşlanmış patates
Muz
Kefir, yoğurt ve ayran (evde yapılmış olanları daha etkilidir)
Pirinç lapası
Havuç
İshali Önlemek için Neler Yapılabilir?
Kronik bazı sindirim sistemi hastalıklarının yol açtığı ishallerde alınması gereken en önemli önlemlerin başında hekimin önerisine uygun beslenme kurallarına uymak gelmektedir. Bunun yanı sıra kronik ya da akut ishali önlemek için dikkat edilmesi gereken hususlar aşağıdaki gibidir:
Viral ishali önlemek için el hijyenine dikkat edilmelidir. Eller sık sık su ve sabun ile yıkanmalıdır.
Çiğ et gibi pişmemiş ve bakteri üretebilecek gıdaları tüketmekten kaçınılmalıdır.
Dışarıda yenilen çiğ sebze ve meyvelerin iyi yıkandığından emin olunmalıdır. Emin olunmadığı durumlarda çiğ sebze ve meyve tüketilmemelidir.
Musluk suyundan elde edilen buzun koyulduğu içecekler tüketilmemelidir.
İntoleransı olduğu bilinen gıdaların tüketiminden kaçınılmalıdır.
İshal belirtileri başladığında ishale sebep olabilecek besinler tüketilmemelidir.
İshal ile ilgili Sıkça Sorulan Sorular
İshal tedavisinde antibiyotik kullanılır mı?
Virüs kaynaklı ishal vakalarında antibiyotik kullanımı işe yaramamaktadır. Aksine antibiyotikler sindirim sistemindeki faydalı bakterilerin de ölmesine sebep olarak ishali daha da arttırabilir. Ancak bazı enfeksiyonlarda antibiyotik tedavisi gerekebilmektedir. Antibiyotik ve diğer ilaçların planlanması hekim kontrolünde olmalıdır. Reçete edilmeyen hiçbir ilaç kullanılmamalıdır. Aksi taktirde semptomların şiddetlenmesi söz konusu olabilir.
Hangi yiyecekler ishal yapar? İshal durumunda kaçınılması gereken gıdalar nelerdir?
Karpuz, kavun vb. bazı meyveler, baharatlı yiyecekler, kızartmalar, fast food yiyecekler, yeşil yapraklı sebzeler ishal durumunda kaçınılması gereken gıdalardır.
Bebeklerde ishal nedenleri nelerdir?
Anne sütü ile beslenmeme başlıca sebeptir. Hazır ek gıdalar, hijyenik hazırlanamayan mamalar ishale davetiye çıkarmaktadır. Bununla birlikte bebeğin ağzına hijyenik olmayan ellerle dokunmak, arıtılmamış kirli suları içirmek, hijyenik olmayan biberon ve emzik de ishal sebepleri arasında yer alır. Bunların yanı sıra bebeklerde görülen rotavirüs başlıca ishal sebepleri arasında yer alır. Rotavirüs aşısı bu hastalıktan en etkili korunma yöntemi olarak karşımıza çıkmaktadır.
Size daha iyi bir deneyim sunabilmek için internet sitemizde çerezler kullanıyoruz. Detaylı bilgi almak için Çerez Politikası"nı ve Aydınlatma Metnimizi inceleyebilirsiniz
TR
EN
DE
