Açılımı Amyotrofik Lateral Skleroz olan ALS hastalığı, beyinde ve omurilikte yer alan ve istemli kas hareketlerinden sorumlu olan sinirlerin hasar görmesi nedeniyle oluşan bir motor nöron hastalığıdır. Zamanla kaslarda güçsüzlüğe sebep olur. Hasta zamanla istemli kas hareketleri olan yürüme, konuşma, çiğneme gibi eylemleri yapmakta zorlanır. Belirtiler zamanla kötüleşme eğilimindedir.
ALS belirtileri
ALS hastalığında ilerleme hastadan hastaya değişebilmektedir. Aynı şekilde başlangıçta belirtiler her hastada farklı şekillerde ortaya çıkabilmektedir. Kimi hastada hastalık kendisini konuşma güçlüğü ile gösterirken kimi hastada bir nesneyi tutmada güçlük olarak kendisini gösterebilir. Bununla birlikte hastalığın en sık görülen erken belirtileri aşağıdaki gibidir:
- – Eşyaları tutmada ve taşımada güçlük,
- – Yazı yazarken zorlanma,
- – Nefes alma güçlüğü,
- – Kilo kaybı,
- – Yürürken sendeleme,
- – Konuşma bozukluğu,
- – Yutma sorunları,
- – Kas krampları, kaslarda sertlik,
- – Başı dik tutamama.
Hastalık ilerledikten sonra kas kütlesinde azalma, kaslarda ileri seviyede güçlük görülme başlar.
ALS nedenleri
Hastaların %5 – 10 kısmında kalıtım yoluyla aktarılması nedeniyle oluştuğu biliniyor. Diğer hastalarda ise nedeni bilinemiyor ve günümüzde hala araştırmalar sürdürülüyor. Tüm yaşlarda görülebilen hastalık genellikle 40 yaş sonrasında ve çoğunlukla erkeklerde görülüyor.
ALS hastalığında tanı yöntemleri
Erken dönemde hastalığın teşhis edilmesi zor olmakla beraber ayırıcı tanı yöntemleri teşhis için önemli bir rol oynuyor. Ayrıntılı bir nörolojik muayene ile birlikte EMG (Elektromiyogram), sinir iletim çalışması, MRG, kan ve idrar tetkikleri, kas biyopsisi, lomber ponksiyon gibi testler diğer nörolojik hastalıkları ekarte etmek için yapılıyor.
ALS tedavisi
ALS tedavisi; hastanın ömrünü uzatmaya, belirtilerin ilerlemesini yavaşlatmaya ve yaşam kalitesini arttırmaya yöneliktir. Araştırmalar sürse de ALS hastalığını tamamen iyileştirici bir tedavi henüz bulunmamaktadır.
Hastanın ihtiyacına göre tedavi planı farklı şekillerde oluşturulmaktadır. Semptomları hafifletmek için çeşitli ilaç tedavileri, fizik tedavi ve rehabilitasyon, beslenme desteği, konuşma terapisi gibi tedavi yöntemleri hastanın yaşam kalitesini arttırmayı hedeflemektedir. Bunların yanı sıra ilerleyen safhalarda günlük aktiviteler için motorlu tekerlekli sandalye, havalı yatak, konuşma cihazı, beslenme tüpü gibi yardımcı cihazlar da kullanılmaktadır.
Son evrelere kadar hasta günlük ihtiyaçlarını tek başına karşılayabilir. Son evrelerde ise yürüme, konuşma, kaslarını kullanma yeteneği ortadan kalkmaya başlar. Ancak hastanın zihni ve hafızası bu durumdan etkilenmez. Bu nedenle hasta yakınlarının sabırlı ve şefkatli olması oldukça önem taşır.