Bel fıtığı, bel bölgesindeki omurların arasında amortisör görevi gören disklerin yırtılması sonucu sinir köklerinin sıkışması durumudur. Sinir köklerine yakın bulunan disk, bulunduğu yerden taşarak ya da koparak sinir köklerine baskı yapmaktadır. Bu durum genellikle şiddetli bel ağrısı, bacak ağrısı, kas güçsüzlüğü ve bacak uyuşmasına yol açabilir. Fıtıklaşma omurganın herhangi bir yerinde meydana gelebilir, ancak bel fıtıklarının birçoğu bel omurlarının son ikisinde meydana gelmektedir.
Bel fıtığı, yaşlanma gibi sebeplerin yanı sıra ani hareketler ve zorlamalara bağlı da oluşabilmektedir. Özellikle ağır yük kaldırmak bel omurları üzerinde büyük bir baskı oluşturarak fıtıklaşmaya yol açabilir.
Bel fıtığı belirtileri nelerdir?
Bel fıtığı, diskin nerede fıtıklaştığı ve hangi sinir köküne baskı yaptığına göre değişkenlik göstermektedir. Ancak yaygın bel fıtığı belirtileri arasında bel ağrısı, bacak ağrısı, yürümede zorluk, ayaklarda uyuşma şikayetleri yer almaktadır. Bunun yanı sıra bel fıtığının en yaygın belirtileri şu şekilde olabilir;
- Kas güçsüzlüğü
- Çabuk yorulmak
- Otururken ve yürürken zorluk çekmek
- Denge kaybı
- Bacak ve bel ağrısı
- Harekette kısıtlanma
- Bacak ve ayaklarda karıncalanma ya da uyuşukluk hissi
- İdrar tutamama
- Mesane veya bağırsak fonksiyonlarında değişiklik
- Ağrının geceleri şiddetlenmesi
- Etkilenen bölgede yanma kaşınma ve karıncalanma hissi
Bel fıtığı ağrısı yaşam kalitesini engelleyecek kadar artmış ve idrar kaçırma, ilerleyici his kaybı gibi durumlar söz konusu ise mutlaka acil tıbbi yardım alınmalıdır.
Bel fıtığı tanı yöntemleri
Bel fıtığı tanısı için öncelikle doktor tarafından kişinin tıbbi öyküsü öğrenilir ve fizik muayenesi gerçekleştirilir. Bazı durumlarda kas gücü ve reflekslerini test etmek amaçlı nörolojik muayene gerekebilir. Daha sonra röntgen, BT, CT, MR gibi tarama cihazları ile fıtık sebebiyle meydana gelen omurilik veya sinir basısı tespit edilir. Ayrıca elektromyogram cihazı ile hangi sinir köklerinin fıtıktan etkilendiğini tespit etmek mümkündür.
Bel fıtığı tedavisi
Bel fıtığı tedavisinde büyük oranda istirahat, ağrı kesici, fiziksel ve medikal tedaviler ile rahatlama sağlanabilmektedir. Eğer ciddi bir sinir sıkışması yok ve sadece bel, bacak ağrısı mevcut ise kas gevşetici ilaçlar da etkili olabilmektedir. Birçok hastanın şikayetleri bu yöntemler ile gerilemektedir. Ancak bu tedavilere rağmen ağrı geçmiyorsa ve güç kaybı, idrar kaçırma gibi şikayetler baş gösteriyorsa cerrahi tedavi gerekmektedir.
Cerrahi tedavide amaç baskıya maruz kalan sinir kökünü rahatlatmaktır. Günümüzde en yaygın kullanılan yöntem mikrocerrahi teknikler ile yapılan ameliyatlardır. Bunun dışında lazer ile fıtığın küçültülmesi veya endoskopik yöntemle fıtığın çıkarılması da tedaviler arasında yer almaktadır.
Bel fıtığı risk faktörleri nelerdir?
Aşırı kilo ve obezite: Aşırı vücut ağırlığı bel bölgesindeki disklerde baskı oluşmasına neden olmaktadır. Gövdenin ağırlığını omurga taşıdığından aşırı baskı disklerde deformasyona yol açmaktadır. Obeziteli kişilerde hastalık daha çok tespit edilir ve tedavisi daha zor gerçekleştirilir. Bunun yanı sıra hamilelik gibi vücudun hızlı kilo aldığı dönemlerde de vücudun ağrılık merkezinin öne doğru kayması omurgaya yük binmesine neden olmaktadır.
Genetik: Bel fıtığı genetik bir hastalık değildir. Fakat hastalığa neden olan bağ dokusu zayıflığı hastalığa genetik yatkınlık oluşturabilmektedir. Bu sebeple bel fıtığı, bazı kişilerde yatkınlık dolayısıyla genetik faktörlerden oluşabilir.
Sigara kullanmak: Sigara, içerisinde bulunan kimyasallar sebebiyle sıvı kaybına yol açarak disklere giden oksijen kaynağını azaltır. Bu durum diskin daha çabuk deformasyona uğramasına neden olabilmektedir. Bu nedenle birçok zararlı etkisi bulunan sigaradan uzak durulmalıdır.
Bazı meslekler: Bel fıtığına yakalanma oranı bazı meslek gruplarında daha çok görülmektedir. Ağır yük kaldırma gerektiren fiziksel güce dayalı meslekler, uzun süre ayakta durma veya uzun süre oturma gerektiren meslekler bel fıtığının oluşmasına neden olabilmektedir.
Hareketsizlik: hareketsiz yaşam, düzenli egzersiz yapmamak gibi faktörler kaslarda zayıflamaya yol açmaktadır. Bu sebeple biyomekanik denge bozulur ve omurgaya yük biner. Omurgaya binen yük, disklerin üzerine binerek fıtıklaşmaya yol açmaktadır.
Bel fıtığını önlemek için öneriler
- Gerekmedikçe öne veya yana eğilmemek
- Yerden bir şey alırken çömelmek
- Otururken bel boşluğunu dolduran bir yastık kullanmak
- Uzun süre oturmamak
- Soğukta kalmamak, pencere ve klima önünde durmamak
- Yatak istirahati yapmak
- Ortopedik bir yatakta yatmak
- Bacakları gövdeye çekerek cenin pozisyonunda yatmak
- Yukarıya uzanma hareketleri yapmamak
- İki kiloyu geçen ağırlıklar kaldırmamak