Böbrekler atık maddelerin vücuttan atılmasını ve kanın temizlenmesini sağlayan organımızdır. Kanın temizlenmesi sırasında bazı mineral ve tuzlar böbrekte birikebilmektedir. İdrarla atılamayan bu maddeler böbrek taşını meydana getirirler. Taşların büyüklüğü ve sıklığı kişiden kişiye değişmektedir. Bununla birlikte taşlar her iki böbrekte de görülebildiği gibi tek bir böbrekte de görülebilmektedir.
Böbrek Taşı Belirtileri Nelerdir?
Böbrek taşı uzun bir süre hiçbir şikâyete sebep olmayabilir. Özellikle taşlar küçükse semptomlar fark edilemeyebilir. Genellikle taşlar idrar yoluna girdiğinde belirti gösterir. Bununla birlikte en önemli belirtisi şiddetli ağrıdır. Böbrek taşı belirtileri aşağıdaki gibidir:
- Kaburgaların alt kısmında şiddetli ağrı
- Alt karın bölgesine yayılan ağrı
- İdrar yaparken ağrı ve yanma
- Mide bulantısı ve kusma
- İdrarda kan
- Kötü kokulu idrar
- İdrarda bulanıklık
Enfeksiyona sebep olduğu durumlarda bu şikayetlere ek olarak yüksek ateş ve üşüme görülebilir.
Böbrek Taşı Neden Oluşur?
İdrarla atılması gereken bazı atıklar kristalize hale gelip böbreklerde birikebilmektedir. Sıvı alımının yetersiz olması ve diğer risk faktörlerinin varlığı bu kristallerin idrarla atılamamasına ve taş oluşumuna sebep olabilmektedir. Böbrek taşları zaman zaman idrar yolu ile dışarı atılabilmektedir. Ancak bu taşlar idrar yolundan geçemeyecek büyüklüğe ulaştığında tedavi gerekmektedir.
Böbrek taşı oluşumuna zemin hazırlayan birçok etken bulunmaktadır. Bu etkenleri aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:
- Yetersiz sıvı alımı
- Obezite
- Erkek cinsiyet (kadınlara göre erkeklerde daha sık görülmektedir.)
- Aşırı miktarda tuz veya şeker tüketimi
- Hayvansal protein ağırlıklı beslenme
- İdrar yolu enfeksiyonları
- Böbrek hastalıkları
- İdrarda ürik asitin artmasına sebep olan gut vb. hastalıklar
- Ailede hastalık öyküsü
- Bağırsak ameliyatı geçirmiş olmak
- Mide ameliyatı geçirmiş olmak
- Bazı ilaçlar
- Bazı vitamin ve mineral takviyeleri (D vitamini ve Kalsiyum)
Böbrek Taşı Tanı Yöntemleri
Hastanın ayrıntılı öyküsü alındıktan sonra üriner sistem grafisi ve ultrasonografi yöntemleri ile kesin teşhis büyük ölçüde konulabilmektedir. Ayrıca kan ve idrar testlerinden oluşan çeşitli laboratuvar testlerine de başvurulabilmektedir.
Ameliyat planlanan hastalarda böbrek anatomisinin incelenebilmesi için BT (Bilgisayarlı Tomografi) çekilebilmektedir. Böbrek taşlarının teşhisinde başvurulan yöntemlerden birisi de Intravenöz Piyelografi (IVP) adı verilen bir röntgen yöntemidir. Her vaka için farklı tetkik ve görüntüleme yöntemlerine başvurulabilmektedir. Hem tanı hem de tedavi için başvurulacak yöntemlere hastanın genel durumu, hastalık geçmişi gibi faktörlere bakılarak karar verilmektedir.
Böbrek Taşı Tedavisi
Böbrek taşı tedavi yöntemi taşın bulunduğu bölgeye, büyüklüğüne ve çeşidine göre değişiklik göstermektedir. Küçük böbrek taşları idrar yolu ile kendiliğinden dışarı atılabilmektedir. Ancak bu süreç de yine ağrılı geçebilmektedir.
Küçük böbrek taşları için çeşitli ilaçlar reçete edilebilir. Bu ilaçlar taşların düşürülmesi esnasında yaşanan ağrıyı azaltmak için kasların gevşemesini sağlamaktadır. Bununla birlikte ağrı kesici ilaçlar da kullanılabilmektedir. Ayrıca günde 2 – 3 litre su içmek de faydalı olmaktadır. Ancak böbrekle ilgili farklı rahatsızlıkları olan hastaların su tüketimi ile ilgili doktora danışması gerekmektedir.
İdrar yolundan geçemeyecek büyüklükteki taşlar için farklı tedavi yöntemleri gündeme gelir. Bu yöntemler; böbrek taşı ameliyatı, üreteroskopi, paratiroid bezi operasyonu, ses dalgaları ile böbrek taşının kırılması şeklinde cerrahi yöntemlerdir.
Böbrek Taşında Ameliyat Ne Zaman Gerekli?
- Şiddetli ağrı ve enfeksiyona neden olduğunda
- Taşların idrar yolu ile dışarı atılamayacak kadar büyük olması durumunda
- Kanamaya yol açtığında
- Tam tıkanmaya sebep olduğunda
- Böbrek hasarına sebep olma riski bulunan durumlarda
Böbrek Taşı Oluşumunu Önlemek için Öneriler
- Su tüketimine dikkat edin.
- Tuz ve şeker tüketiminizi azaltın.
- Kilo kontrolünüze dikkat edin, gerekli hallerde uzman diyetisyen desteği alın.
- Meyve ve sebze tüketimini arttırın.