Kan şekeri yüksekliği ile karakterize olan diyabet (şeker hastalığı) kontrol altına alınamadığı durumlarda çeşitli komplikasyonlara sebep olabilmektedir. Ayakta geçmeyen yara, ülser ve enfeksiyon gelişmesi ile karakterize olan diyabetik ayak bu komplikasyonlardan birisidir. Tedavi ile kontrol altına alınamadığında uzuv kaybına sebep olabilmektedir. Bu nedenle diyabetik ayak multidisipliner bir yaklaşım ile mutlaka tedavi edilmelidir.
Diyabetik ayak nedir?
Diyabetin kontrol altında tutulamadığı durumlarda ayakta kronik yara ve ülserlerin gelişmesine diyabetik ayak denilmektedir. Diyabet, kılcal damarları etkileyerek sinirlerde ve damarlarda enflamasyona yol açabilmektedir. Bunun sonucu olarak ayaklarda enfeksiyon, yara ya da ülser gelişebilmektedir.
Diyabetik ayak belirtileri
Diyabetik ayak enfeksiyonunun ilerlemesi durumunda aşağıdaki belirtiler görülebilmektedir:
- Ayakta geçmeyen yaralar, kızarıklıklar ve ayak çevresinde ağrı
- Ateş ve titreme
- Halsizlik
- Kontrol altına alınamayan yüksek kan şekeri
- Müdahale gecikirse hayatı tehdit edebilecek sepsis durumu ve şok
Hangi durumlarda doktora gidilmeli?
Diyabetli hastalarda, ayakkabı vurması, tırnak batması vb. gibi uygun tedavi ile kısa sürede iyileşebilecek basit sorunlar bile diyabetik ayak ülserine dönüşebilmektedir. Bu nedenle ayaklarda kuruluk, his kaybı, uyuşma, topuk çatlaması gibi durumların diyabetik ayak yaralarına dönüşmemesi için doktora gidilmesi ve önlem alınması gerekmektedir. Bununla birlikte aşağıdaki durumlarda mutlaka sağlık kuruluşuna başvurulmalı:
- Ayaklarda morarma, siyahlaşma gibi renk değişimleri
- Ayaklarda şişme
- Ayaklarda soğuma
- Geçmeyen yaralar
- Ayak ya da tırnak mantarı
- Tırnak batması
- Topuk çatlaması ve kuru cilt
Diyabetik ayak tedavisi
Diyabetik ayak tedavisinde multidisipliner bir yaklaşım söz konusudur. Yara ve ülserin durumu cerrah tarafından değerlendirilmeli ve yara bakımı ile tedavisi yapılmalıdır. Yaranın durumuna göre cerrahi müdahalenin gerekip gerekmediğine karar verilir.
Bununla birlikte dahiliye (iç hastalıkları) uzmanı tarafından kan şekeri düzeyini kontrol altına almaya yönelik tedavi uygulanır. Nöropati, damar tıkanıklığı gibi durumlarda Nöroloji, Kalp Damar cerrahisi, Girişimsel Radyoloji bölümleri devreye girebilmektedir. Aynı zamanda diyetisyen tarafından beslenme programı kontrol altına alınabilmektedir.
Tedavide yapılması gerekenler hastalığın durumuna göre değişiklik gösterir. Bu nedenle kişiye özel bir tedavi planı oluşturulmaktadır.
Diyabetik ayak bakımı nasıl olmalıdır?
Diyabetik ayaktan korunmak için kişisel hijyene dikkat edilmeli, ayak bakımına özen gösterilmeli, bununla birlikte diyabet hastalığı kontrol altında tutulmalıdır. Bunun için;
- Kan şekeri düzeyleri sürekli kontrol edilmeli
- Tansiyon kontrol altında olmalı
- Beslenme programlarına uyulmalı
- Sigaradan uzak durulmalı
- Ayaklar günlük olarak ılık su ve asidik bir sabun ile yıkanmalı
- Ayaklar yıkandıktan sonra temiz bir havlu ile iyice kurulanmalı ve ayaklara parmak araları hariç uygun nemlendirici krem sürülmeli
- Pamuklu çorap kullanılmalı
- Çıplak ayakla dolaşılmamalı
- Derisi yumuşak olan ayakkabılar tercih edilmeli. Ayrıca yumuşak tabanlık kullanılmalı ve ayakkabının burnu kapalı olmalı
- Tırnaklar düz kesilmeli ve yaralamamaya dikkat edilmeli. Tırnak batması durumunda tedavisi için uzman cerraha başvurulmalı.
- Diyabeti olan hastalar her gün ayaklarını düzenli olarak kontrol etmeli ve herhangi bir renk değişikliği, lezyon ya da nasır vb. gibi durumlar fark ettiği anda hekime başvurmalı
- Bacaklardaki kan dolaşımını arttırmak için düzenli olarak yürüyüş vb. egzersizler yapılmalı
- Çarpmalara karşı dikkat edilmeli