Dizanteri bir sindirim sistemi hastalığıdır. Yüksek oranda bulaşıcılığı olan dizanteri hastalığı şiddetli ishale sebep olmaktadır. Halk arasında kanlı ishal olarak bilinmektedir. Su ve gıdaların dışkı ile kirlenmesi sonucu ortaya çıkan dizanterinin temel sebebi hijyen eksikliğidir.
Dizanteriye sebep olan bakteri ya da virüslerin bağırsaklardan kan dolaşımına geçmesi ve diğer iç organlara yayılması durumunda hastalık yaşamı tehdit eden boyutlara ulaşabilmektedir.
Dizanteri neden olur?
Dizanteri bakteri veya parazitlerin sebep olduğu bir hastalıktır. Shigella basilinden kaynaklanan dizanteri türü en yaygın görülenler arasındadır. Ayrıca amipli dizanteri türü de bulunmaktadır. Hijyen eksikliği dizanterinin temel sebebi olmakla birlikte bozuk yiyecekler de dizanteriye sebep olabilmektedir.
Dizanteri nasıl bulaşır?
Enfekte olmuş kişinin dışkı ve idrarının bulaştığı yiyecek ve içeceklerin tüketilmesiyle bulaşabilmektedir. Bakteri ya da parazitler bu gıdaları tüketen kişinin bağırsak mukozasına yerleşir ve çoğalmaya başlar. Bulaşma yollarını aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:
- Kanalizasyon atıklarının temiz su kaynaklarına karışması
- İyi yıkanmamış ya da temiz olmayan su ile yıkanmış sebze ve meyveler
- Karasineklerin ve farelerin temas ettiği gıdalar
- Enfekte olan kişilerin kirli ellerle temas ettiği yüzeylere ve nesnelere temas etme
- Enfekte olan kişilerle fiziksel temas
Özellikle kişisel hijyenin yeterince sağlanmadığı, el yıkama alışkanlığının bulunmadığı yerlerde hastalık salgın halinde görülebilmektedir.
Dizanteri belirtileri
Her yaş ve cinsiyette görülebilen dizanteri genellikle yaz aylarında artış gösteren bir hastalıktır. En önemli belirtisi şiddetli, kanlı ve mukuslu ishaldir. Ayrıca mide bulantısı, kusma, mide krampları da ishale eşlik etmektedir. Sıklıkla görülen belirtiler aşağıdaki gibidir:
- Kanlı, mukuslu ve şiddetli ishal
- Mide bulantısı, kusma
- Mide krampı
- Titreme
- Halsizlik
- Baş ağrısı
- Yüksek ateş
- Gaz hissi veya sancısı
Dizanteri Türleri
Amipli dizanteri: Kirli su ve gıdalar yoluyla oral yoldan bulaşır. Hastalığa sebep olan parazit tek hücreli amiptir. Bu nedenle amipli dizanteri olarak adlandırılmıştır. Bu parazitler dış ortamda da uzun süre canlı kalabilmektedir. Bu nedenle bulaşıcılığı oldukça yüksektir. Tedavi edilmediği durumlarda kan dolaşımına karışabilir, diğer iç organlara ulaşıp hastalığı riskli boyuta taşıyabilir.
Basilli dizanteri: Hastalığın sebebi bakterilerdir. Amipli dizanteride olduğu gibi oral yoldan bulaşır. El hijyeni oldukça önemlidir. Bulaşıcılığı yüksek olan basilli dizanteride de kişisel hijyene dikkat edilmelidir. Hastalık iyileşme evresindeyken bile hasta taşıyıcı konumdadır ve hastalığı bulaştırmaya devam etmektedir. Basilli dizanteride dışkıda kan veya mukus görülmeyebilmektedir. Semptomlar genellikle daha hafiftir.
Dizanteri tedavisi
Dizanteri tedavisinde öncelikle ishal nedeniyle vücudun su kaybetmesi ve dehidrasyon riskine karşı sıvı alımı önerilir. Eğer dehidrasyon seviyesi çok yüksek ise ya da hasta yeterince sıvı alamıyorsa klinik ortamda vücut sıvılarının yenilenmesi gerekebilmektedir.
Basilli dizanteride semptomlar hafifse hastalık tedaviye gerek olmadan kendiliğinden geçebilmektedir. Ancak bu süreçte hasta bol bol sıvı tüketmelidir ve hijyen kurallarına dikkat edilmelidir. Ağır vakalarda ise hekim antibiyotik kullanımı önerebilir. Ancak bu süreçte ishal kesici ilaçlar kullanılmamalıdır.
Amipli dizanteride ise amip öldürücü ilaçlar ve antibiyotikler kullanılabilir. Bazı durumlarda bu ilaçlar birlikte kombin edilebilir. Tedavi sürecinin tam olarak nasıl olacağı hastanın özelliklerine, semptomların şiddetine vb. birçok unsura bağlı olarak değişebilmektedir.