Kabızlık yaygın görülen bir sağlık problemi olması nedeniyle sıklıkla araştırılan bir konu olarak karşımıza çıkıyor. Yaşam kalitesini olumsuz etkileyen bu problemi yaşayan kişiler çoğunlukla “kabızlık neden olur?”, “kabızlık nasıl geçer?”, “kabızlığa iyi gelen yiyecekler nelerdir” gibi sorulara yanıt arıyor. Biz de bu yazımızda kabızlık ile ilgili bilinmesi gerekenleri ve kabızlık durumunda beslenme ile ilgili önerileri sizler için derledik.
Kabızlık nedir?
Kabızlık, çeşitli sebeplerle ortaya çıkabilen ve toplumda yaygın olarak görülen bir sindirim problemidir. Haftada 3 veya daha az sıklıkta dışkılama durumu kabızlık (konstipasyon) olarak adlandırılır.
Kabızlık bir hastalık değil, altta yatan bir hastalığa ya da yaşam koşullarına bağlı gelişen bir şikâyettir. Kabızlık her yaş grubunda ve her cinsiyette görülebilmektedir. Uzun süren kabızlık şikâyetleri ciddi bir hastalığın habercisi olabilir. Bununla birlikte kabızlığa, karın ağrısı, kilo kaybı, makattan kan gelmesi gibi belirtiler de eşlik ediyorsa mutlaka uzman doktora başvurulmalıdır.
Kabızlık neden olur?
Sağlıksız beslenme alışkanlıkları, hareketsiz yaşam, yeterli sıvı almama, çeşitli ilaçlar, stres, gebelik başlıca kabızlık sebepleridir. Bununla birlikte, rektum ve anüs bölgesinde yapısal anormallikler, bağırsaklarda polip ve kitle oluşması, Crohn hastalığı, iltihabi bağırsak hastalıkları, metabolizma hastalıkları ve sindirim sistemi hastalıkları da kabızlık sebepleri arasındadır. Özetle kabızlık nedenleri aşağıdaki gibidir:
– Sindirim sistemi ve metabolik hastalıklar
– Hormonal hastalıklar
– Dışkılama görevi olan kaslarda işlev bozuklukları
– Rektum ve anüste yapısal anormallikler
– Gebelik
– İlaç kullanımı
– Yeterince lifli gıda tüketmemek ve katı gıdalarla beslenmek
– Yetersiz sıvı tüketimi
– Hareketsizlik
– Stres
– Tuvalet ihtiyacını sık sık erteleme
– Aşırı inek sütü tüketimi
Kabızlığa sebep olan gıdalar
Beslenme kabızlık sorununda önemli bir etkendir. Bu nedenle kabızlık problemi yaşayan kişiler mutlaka beslenme alışkanlıklarını uygun şekilde düzenlemelidir. Bazı gıdalar kabızlığa yol açabilmektedir:
– Pirinç lapası
– Muz
– Makarna
– Pilav
– İnek sütü
– Kırmızı et
– Fast food
gibi gıdaların tüketimi kabızlık durumunda sınırlandırılmalıdır.
Kabızlığa ne iyi gelir? Kabızlık nasıl geçer?
Kabızlığın geçmesi için öncelikle dengeli ve doğru beslenmeye dikkat edilmelidir. Çünkü kabızlığın başlıca sebepleri arasında yanlış beslenme alışkanlıkları gelmektedir. Çoğunlukla doğru bir beslenme ile kabızlık şikâyeti ortadan kalkabilmektedir. Ancak beslenme kurallarına ve yaşam alışkanlıklarına dikkat edildiği halde kabızlık sorunu geçmiyorsa mutlaka uzman hekime danışılmalıdır.
– Kabızlık yapan gıdaların tüketimi sınırlandırılmalıdır.
– Bol bol su içilmelidir ve sıvı gıda alınmalıdır.
– Lifli gıdalar tüketilmelidir.
– Katı gıda tüketiminden kaçınılmalıdır.
– Beyaz ekmek yerine tam buğday ekmeği tercih edilmelidir.
– Lokmalar iyice çiğnendikten sonra yutulmalıdır.
– İnek sütü ve süt ürünlerinin tüketimi azaltılmalıdır. Çocuklarda inek sütü yerine keçi sütü tercih edilebilir.
– Bağırsakları çalıştırdığı bilinen bitki çaylarından faydalanılabilir.
– Bağırsak florasını düzenlemesi açısından probiyotik içeren besinler tüketilebilir.
– Gazlı içeceklerden uzak durulmalıdır.
– Hareketsizlikten uzak durulmalıdır.
– Tuvalet ihtiyacı ertelenmemelidir.
Ayrıca bakınız: sindirim şikayetlerini azaltmak için öneriler
Kabızlığa iyi gelen yiyecekler nelerdir?
– Kuru meyveler; kuru erik, kuru incir, kuru kayısı. Üzerine ılık su içilmesi tavsiye edilir. Sabah aç karnına daha etkilidir.
– Taze Meyveler; elma, armut, kivi, incir, turunçgiller, üzüm, avokado gibi meyveler bağırsakları çalıştıran lif bakımından zengin besinlerdir.
– Beyaz et; kırmızı et yerine tercih edilmesi gereken protein kaynağıdır.
– Yeşil yapraklı sebzeler; ıspanak, brokoli, lahana, pırasa, brüksel lahanası vb. sebzeler. Lif bakımından zengin olup kabızlığa iyi gelen yiyecekler arasındadır.
– Enginar
– Baklagiller; bezelye, fasulye, mercimek vb.
– Su
– Yulaf ezmesi
– Çiya tohumu
– Keten tohumu
– Zeytin ve zeytinyağı; aç karnına 1 tatlı kaşığı zeytinyağı tüketilmesi bağırsakları yumuşatmaktadır.
Kısacası lif bakımından zengin gıdalar, posalı meyveler, kuru meyveler kabızlığa iyi gelen besinler arasındadır. Ancak bu besinleri tüketmede aşırıya kaçmak da doğru değildir. Bağırsaklar bu durum karşısında bağışıklık kazanmaya başlar ve normal şartlarda da dışkılayamama sorunu ortaya çıkabilir. Bu nedenle beslenme düzeni değiştirildiği halde kabızlık devam ediyorsa sağlık kuruluşuna başvurmak gerekmektedir.