Bağırsaklar, sindirim sisteminin temel parçalarından biri olarak tükettiğimiz ve parçaladığımız besinlerin vücudumuzdan atılmasını sağlayan organlarımızdır. Halk arasında “kalın bağırsak” olarak da tabir edilen ve sindirim sisteminin de en son bölümünde meydana gelen kolon kanseri ise toplum sağlığını tehdit eden önemli bir hastalıktır.
Kolorektal kanserler, erkeklerde akciğer ve prostat, kadınlarda ise akciğer ve meme kanserinden sonra en sık görülen kanser türleri arasındadır. Sağlık Bakanlığı’nın istatistiklerine göre ülkemizde de en sık görülen ilk 5 kanser türü arasında kolon (kalın bağırsak) kanseri yer almaktadır.
Kolon Kanseri nedir?
Sindirim sisteminin en son bölümünde yer alan ve yaklaşık olarak 1,5-2 metrelik bir uzunluğa sahip kalın bağırsakta meydana gelen kolon kanseri, bu bölgede yer alan hücrelerde meydana gelmektedir. Kolon tümörlerinin çok büyük bir bölümü adenokanserlerdir. Kolon tümörleri hemen daima polip adı verilen bağırsaktaki küçük oluşumların büyümesi ile oluşmaktadır. Her hastalıkta olduğu gibi erken tanının kolon kanserinde de önemi büyüktür. Erken tanı konmaması halinde kolon tümörleri, lenfler ve kan yoluyla farklı organlara da sıçrayabilir.
Kolon kanserinin nedenleri nelerdir?
Kolon kanseri, genetik faktörler baştan olmak üzere yaş, beslenme alışkanlıkları, sigara ve alkol kullanımı ve diğer bazı hastalıkların birlikte seyretmesi gibi farklı nedenlere bağlı olarak ortaya çıkabilir.
• Kalıtımsal faktörler ve ailede kolorektal kanser öyküsü
• İleri yaş
• Ailede kolon polip öyküsü
• İnflamatuar bağırsak hastalığı olanlar
• Uterus (rahim), over (yumurtalık) veya meme kanseri olan kadınlar kolon kanseri açısından riskli gruplar arasındadır.
Ayrıca;
• Hayvansal gıdalardan, yağdan ve karbonhidrattan zengin, liften fakir diyet
• Sigara ve alkol kullanımı
• Yüksek kolesterol düzeyleri
• Fiziksel aktivitenin az olduğu ya da hiç olmadığı (Sedanter) yaşam tarzı
Kolon kanseri belirtileri nelerdir?
Kolon kanseri, hastalığın ilk aşamalarında çok fazla belirti vermez. Ancak sürekli devam eden iştahsızlık, ağır ishal, anüs (rektum) bölgesinden kan gelmesi, kanlı dışkı gibi durumlarda şüphelenmek gerekir. Zaman zaman kanserin ileri aşamalarında şişlik ya da ağrılar da görülebilir. Erken tanı konması ve tedavi sürecinin başlatılması için aşağıdaki şikayetlerde doktora başvurulması çok önemlidir;
• Rektumdan kan gelmesi (rektal kanama)
• Gaitanın (Dışkı) kanla bulaşık olması
• Tuvalete çıkma alışkanlığında değişiklik
• Normak boyutlarda olan dışkının incelmesi
• Kabızlık ve ishal durumlarının ortaya çıkması
• Sık sık tuvalete çıkma isteği, buna rağmen tam boşalamama hissi
• Karında gaz ağrıları
• Kansızlık (anemi)
• İzah edilemeyen zayıflama
Kolon kanseri teşhisi nasıl yapılır?
Her hastalıkta olduğu gibi kolon kanserlerinde de erken tanı tedavi süreçleri ve hastanın yaşamı için son derece önemlidir. Kolon kanseri, tarama programları ile ortaya çıkarılabilen bir hastalık gurubudur. Risk altındaki kişiler, bu riski azaltmak ve kolon kanseri tedavisine başlamak için hastalık belirtileri ortaya çıkmadan farklı Tarama (Screening) testlerini yaptırmalıdırlar. Bu tarama testlerinin en bilinenin ve sık uygulananı Kolonoskopi’dir.
Kolonoskopi, kolon kanserine neden olabilecek poliplerin erken evrede yakalanarak kanser tümörlerine dönmeden koruyucu tedavilerin başlamasını sağlayabilir.
Kolon kanseri taraması için;
• 45 yaş üzerinde yılda bir kez rektal tuşe muayenesi,
• 50 yaş üzerinde yılda bir kez gaitada (dışkıda) gizli kan aranması,
• 50 yaş üzerinde bir defa KOLONOSKOPİ,
• Ailesinde kolorektal kanseri olanlar 45 yaşından sonra 2-3 yılda bir defa kolonoskopik tetkik,
• Ülseratif Koliti olanlar yılda bir defa kolonoskopi ve biyopsi yaptırmalıdırlar.
Poliplerin bağırsak içerisinden kolonoskopi ile tespit edilip zamanında temizlenmesi, kalın bağırsak kanserinin önlenmesi için çok önemlidir.
Kolon kanseri tedavisi nasıl yapılır?
Kolon kanserine neden olan poliplerin, farklı tarama yöntemleri ile erken aşamada tespit edilmesi durumunda genellikle cerrahi operasyon (Ameliyat) gerekmemektedir. Kolonoskopi uygulaması ile polipleri çıkarılması ile kolon kanserinin gelişmesi ve devamı büyük ölçüde engellenebilmektedir.
Hastalığın ileri aşamalarında ise tercih edilen tedavi yöntemi cerrahi uygulamalardır. Kolon kanserinin geliştiği bölgenin, dokular ve lenf düğümleri ile birlikte alınması gerebilir. Ameliyat sonrasında ise koruyucu tedavilere geçilir. Bu aşamada kemoterapi, adjuvan (Hastalığın yayılmasını engelleyen) tedaviler uygulanabilir. Zaman zaman radyoterapi ile de bu dönemdeki tedaviler desteklenmektedir.
Kolon kanserinden korunmak için neler yapılmalıdır?
Farklı nedenlere bağlı olarak, genellikle ileri yaşlarda ortaya çıkabilecek kolon kanserini önlemek içinse doğru ve dengeli beslenme alışkanlıkları, düzenli fiziksel egzersizler, hastalık öncesi dönemde tarama programlarının uygulanması gerekebilir.
• Bol lifli sebze ve meyve, az yağlı ve az kırmızı etli beslenme düzeni
• Alkol ve sigara alışkanlığının azaltmalısı ve tamamen bırakılması
• Her gün 20 – 30 dakika hafif egzersiz yapılması
• Doktorunuzun tavsiyesi ile kullanacağınız kalsiyum, D vitamini ya da iltihap önleyici ilaçların kullanılması