Menopoz, adet döngüsünün sonuna işaret eden biyolojik bir süreçtir. Menopoz döneminde yumurtalıklarda bulunan folikül miktarı azalma gösterir. Buna bağlı olarak östrojen üretimi de azalır. Zamanla azalarak kesilen östrojen üretimi, yumurtalıkların küçülmesine sebep olur. Bu nedenle adet döngüsü kesilerek üreteme yeteneği kaybedilir.
Normal adet döneminden menopoza geçiş dönemine Perimenopoz adı verilir. Bu dönemde folikül aktivitesi yavaşlar ve adetlerde düzensizleşme görülür. Perimenopoz sürecinde birey vücudundaki östrojen seviyesinin düzensiz olarak yükselip azalmasıyla; sıcak basması, enerji düşüklüğü, vajinal kuruluk gibi fiziksel semptomlar yaşayabilir. Menopoz normal şartlar altında 40 veya 50’li yaşlarda görülürken bazı vakalarda 30’lu yaşlarda da görülebilmektedir. Perimenopozdan sonra gelen dönem ise en son adet kanamasının görüldüğü menopoz dönemidir. Menopozdan yaşlılık dönemine kadar kaplayan süreye ise postmenopoz denmektedir. Bir kadının postmenopoz olabilmesi için 12 ay boyunca adet görmemiş olması gerekir.
Menopoz belirtileri nelerdir?
Menopoz belirtileri her kadında farklılık göstermektedir. Düzenli adet döneminden menopoza geçiş süreci olan perimenopoz döneminde genellikle düzensiz adet, cilt kuruluğu, ruh halinde meydana gelen değişiklikler, vajinal kuruluk, sıcak basması, gece terlemeleri, saç incelmesi, uyku sorunu gibi çeşitli belirtiler görülebilmektedir. Bunlara bağlı olarak ilk belirtiler arasında değişen hormon seviyeleri dolayısıyla adet kanamaları arasındaki sürede kısalma ya da uzama olabilir. Diğer menopoz belirtileri aşağıdaki gibidir;
- Çarpıntı
- Baş ağrısı
- Ani ruh hali değişikliği
- Dikkat bozukluğu
- Anksiyete, panik atak
- Cinsel isteksizlik
- Vajinal kuruluk
- Gece terlemesi
- Ateş basması
- Eklem ve kas ağrıları
- Uyku bozuklukları
- Unutkanlık
- Çabuk sinirlenme
- Saçlarda dökülme ve incelme
- Cilt, göz veya ağız bölgelerinde kuruluk
- İdrar kaçırma
- Metabolizmada yavaşlama
Belirtiler her kadında farklı şekilde seyretmekle birlikte ilk etapta perimenopoz dönemine girildiği fark edilmeyebilir. Kadınların birçoğunda düzensiz adet kanaması ve hormon dengesizliği görülse de belirtiler genel olarak yaşam tarzı, sağlık durumu, genetik faktörler vb. durumlardan dolayı değişkenlik göstermektedir. Hayat kalitesini ciddi anlamda etkileyen bir bulgu görüldüğünde mutlaka bir doktora başvurulmalıdır.
Menopoz nasıl teşhis edilir?
Menopozu teşhis etmek için bir teste gerek yoktur. Genellikle menopoz semptomlarının ortaya çıkması teşhisin konulması için yeterlidir. Fakat bazı vakalarda ileri teşhis konulması gerekebilmektedir. Bu durumda doktor hormon seviyelerini kontrol etmek amaçlı bazı kan testleri önerebilir.
Menopozda cinsel yaşam
Cinsel yaşam menopozla birlikte sona ermez. Fakat östrojen azlığına bağlı olarak cinsel organlarda küçülme meydana gelir. Bu da cinsel ilişki sırasında ağrı hissine yol açabilir. Bu sorunu çözmek için birtakım yağlar kullanılabilmektedir.
Menopoz döneminde ne yapmak gerekir?
- Menopoz döneminde sağlıklı ve dengeli beslenmek, yeterli kalsiyum ve vitaminleri almak, sigara, alkol gibi zararı maddelerin kullanımından kaçınmak daha sağlıklı bir menopoz dönemi geçirmeyi sağlar. Ayrıca sağlıklı bir menopoz dönemi geçirmek için antioksidan bakımından zengin gıdalar tüketmek oldukça önemlidir.
- Düzenli egzersiz hem kemik kaybını yavaşlatmakta hem de aşırı kilo alımını önlemekte büyük bir role sahiptir. Düzenli egzersiz yapan bireylerde depresyon ve bilişsel fonksiyonlarda azalma riski daha düşüktür. Ayrıca menopoz döneminde idrar kaçırma sıkıntısı yaşayan kadınlar kegel egzersizleri ile pelvik taban kaslarını güçlendirerek bu sorundan kurtulabilirler.
- Menopoz döneminde sıkça yaşanan semptomlardan biri olan sıcak basmasını önlemek için hafif ve kat kat giyinmek yararlı olacaktır. Böylece sıcak bastığı zaman kıyafetler azaltılabilir. Ayrıca E vitamini sıcak basmalarını ve halsizliği önlemektedir.
- Bu süreçte baharat, kafein ve tuz kullanımı azaltılmalıdır.
- Kemik erimesinden korunmak için kalsiyum alımına dikkat edilmelidir.