Kronik bir sinir sistemi hastalığı olan Multiple Skleroz (MS), beyin ve omurilikte fazla sayıda plakların oluşması ile ortaya çıkmaktadır. Kaslarda güçsüzlük, kısmi felç, görme bozukluğu, konuşma bozukluğu, idrar kaçırma, hareket kısıtlılığı gibi belirtiler ile kendini göstermektedir. MS hastalığı ataklar halinde gelişmektedir. Daha çok 20-40 yaşlarda ortaya çıkmaktadır. Tedavi ile ataklar kontrol altında tutulabilmektedir.
Multiple Skleroz (MS Hastalığı) Belirtileri Nelerdir?
- Vücutta karıncalanma, uyuşma,
- Güç kaybı, kaslarda sertlik,
- Kas spazmı, kramp,
- Görme bozuklukları, çift görme, bulanık görme,
- İdrar kaçırma,
- Konuşma bozukluğu,
- Dengesizlik,
- Halsizlik,
- Depresif ruh hali,
- Kısa süreli hafızada problemler,
- Cinsel işlevlerde bozukluk,
- Yutma güçlüğü
Hastalık genellikle ilk olarak kol veya bacaklarda güçsüzlük belirtileri ile kendini gösterir. Bununla birlikte duyu bozuklukları, denge bozuklukları, görme problemleri de bu belirtilere eşlik eder. Ancak her hastada şikayetler farklı şekilde ve şiddette oluşabilmektedir.
Merkezi sinir sisteminde yer alan sinir liflerini koruyan “miyelin” adındaki kılıf MS hastalığında hasar görmektedir. Bazı bölgelerde ise bu kılıf tamamen yok olur. Bu durum sinir liflerinin elektrik uyarılarını iletme kapasitesini kesintiye uğratır. MS belirtileri bu kesintiler nedeniyle oluşur. Her hastada hasar durumu ve plak oluşumu farklı olabileceği ve bu durumdan farklı bölgeler etkilenebileceği için şikayetler de değişebilmektedir. Beynin birden çok bölgesini etkilediği için Multiple, hasar gören dokularda sertleşme olduğu için de Skleroz terimlerinin birleşimi ile anılan bir hastalıktır.
Multiple Skleroz Nedenleri Nelerdir?
Multiple Skleroz nedeni tam olarak belirlenememektedir. Bununla birlikte çevresel ve genetik faktörlerin bir arada etkili olduğu düşünülmektedir. MS için risk faktörlerini aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:
- Genetik yatkınlık (ailede MS öyküsünün olması)
- Kuzey ülkelerinde yaşıyor olmak (Güneşli gün sayısının az olması nedeniyle oluşan D vitamini eksikliğinin bir risk faktörü olabileceği düşünülmektedir)
- Viral enfeksiyonlar (Herpes, variselle zoster adı verilen virüslere maruz kalmış olmak)
- Cıva, böcek ilacı ve radyasyon gibi maddelere maruz kalmış olmak
- Anne karnındayken birtakım biyokimyasal olaylar gelişmesi
- Alerjik reaksiyonlar
- Kan ve beyin arasındaki bariyerde hasar oluşması
Multiple Skleroz (MS) Tanı Yöntemleri Nelerdir?
MS hastalığına yönelik özel bir tetkik henüz geliştirilmemiştir. Ancak diğer benzer belirtiler gösteren hastalıkların elenmesi yolu ile MS teşhisi koyulabilmektedir. Bunun için;
- Beyin ve omurilik hakkında detaylı bilgi veren MRI filmleri
- Beyin omurilik sıvısının incelenmesi
- Sinir iletimini ölçen testler
tetkikler yapılabilmektedir. Bununla birlikte tanı için detaylı bir nörolojik muayene yapılması ve hastalık öyküsünün ayrıntılı olarak alınması da çok önemlidir. Genellikle ön tanı detaylı bir klinik muayenede koyulabilmektedir. Kesin teşhis için ise yukarıda belirtilen tetkikler yapılmaktadır.
MS Hastalığının (Multiple Sklerozun) Tedavisi
MS hastalığını tamamen ortadan kaldırabilecek bir tedavi bulunmamaktadır. Hastalık kroniktir. Ancak şikayetler ve ataklar uygun bir tedavi ile kontrol altında tutulabilmekte, hastanın yaşam kalitesi arttırılabilmektedir.
Multiple Skleroz hastalığında tedavi planlaması üç şekilde yapılmaktadır. Bunlar;
- Şikayetlere yönelik tedavi,
- Atak tedavisi,
- Atakları önleme tedavisi
şeklinde sıralanabilir.
Bu tedaviler bağışıklık sistemini düzenlemekte ve/veya baskılamaktadır. Birçok ilaç seçeneği ile ataklar kontrol altına alınabilmekte ve bu sayede atakların oluşturacağı hasar da önlenebilmektedir. Hastalığın erken teşhis edilmesi ve erken dönemde tedaviye başlanması hastalığın seyrini ve şiddetini de olumlu yönde etkilemektedir.
İlaç tedavilerinin yanı sıra bazı hastalarda fizik tedavi yöntemleri de yardımcı olabilmektedir. Bununla birlikte egzersiz de tedavinin önemli bir parçasıdır. Egzersiz sayesinde hasta kaslarını güçlendirerek zayıf kasların neden olduğu problemleri önleyebilmektedir.