Uyku ortalama insan hayatının üçte birine tekabül eden bir zaman dilimini kaplayan ve diğer üçte ikilik kısmını direkt olarak etkileyen çok önemli bir olaydır. İnsanlar bu zaman diliminde günlük hayatta öğrendiklerini işler, vücut kas tonusunu minimuma indirerek gerçek dinlenme evrelerine geçer. Bu evrede yaşanan bir bozukluk psikolojik durumumuzdan tansiyonumuza, hormon salınımımızdan insan ilişkilerimize kadar pek çok şeyi doğrudan ve dolaylı olarak etkiler.
Uyku Bozuklukları Nelerdir ve Hayatımızı Nasıl Etkiler?
1- Uykusuzluk (Insomnia): Uykuya dalma veya uykuda kalma bozuklukları
2- Aşırı uykululuk (Hipersomnia): Uygunsuz veya tehlikeli zamanlarda uyuya kalmaya sebep olabilen aşırı uykululuk hali
3- Uyku ilişkili solunumsal bozukluklar: Obstrüktif uyku apnesi sendromunun da dahil olduğu bu grupta hasta uyku esnasında çeşitli şekilde nefes alma güçlükleri, horlama gibi problemler yaşar.
4- Sirkadiyen ritim uyku-uyanıklık bozuklukları: Bu grup hastaların uyku siklusları bozuktur ve olması gereken düzenli ritmi takip etmez.
5- Parasomnia: Bu grup bozukluklar da hastalar uykuya dalma ve uyku esnasında çeşitli istenmeyen olaylar (uyku terörü, uyurgezerlik, REM uyku davranış bozukluğu, vb.) yaşarlar.
6- Uyku hareket bozuklukları: Uyku esnasında istenmeyen hareketler yapan bu hastaların sağlıklı dinlendirici bir uyku uyumaları mümkün olmamaktadır.
Tıkayıcı Uyku Apnesi Sendromu (Obstructive Sleep Apnea Syndrome)
Uyku ilişkili solunumsal bozukluklar grubuna dahil pek çok hastalık olmakla beraber “tıkayıcı uyku apnesi sendromu” günümüzde en yaygın karşılaşılan ve sayısı giderek artan hastalık olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu hastalıkta uyku esnasında hava yolu tekrarlayan kereler tıkanmakta ve akciğerlere ulaşan hava azalmaktadır. Hasta aldığı havayı artırmak için göğüs kafesi içinde ki negatif basıncı refleks olarak artırmakta bu şekilde havayolunu tıkayan yumuşak dokuları daha kuvvetle içeri çekmekte ve hava yolunu açmaya çalışmaktadır. Bu yolla hava yolunda titreşim artmakta, horlama sesi ve nefessiz kalma atakları yaşanmaktadır. Artan göğüs kafesi içi negatif basınç kalbe venöz dönüşü artırmakta kalp üzerinde ekstra basınç yaratmaktadır. Ayrıca bu artış kalpten kan pompalamayı da zorlaştırmakta ve kalbin yükünü daha da artırmaktadır. Tüm bunlar kalp ve damar hastalıkları açısından riski artırmaktadır ve bugün uyku apnesinin kalp hastalıkları ile ilişkisi kesin olarak ortaya konmuş bulunmaktadır. Ayrıca oksijenlenmede bozulma beynin kognitif fonksiyonunda bozulmalara, diğer doku ve organlarda uzun dönemde kalıcı hasarlara sebep olabilmektedir.
Uyku Apnesi Sendromu ile İlişkisi Saptanmış Hastalıklar:
1- Hipertansiyon
2- Kalp hastalıkları
3- İnme ve serbrovasküler hastalıklar
4- Şeker hastalığı
5- Depresyon
Uyku Testi (Polisomnografi)
Tıkayıcı uyku apnesi sendromu tanısında en sık kullanılan testtir. Tanı da ALTIN STANDART kabul edilmektedir. Hastalığın ayırıcı tanısını sağladığı gibi, ağırlığını da belirler. Tedaviyi yönlendirerek hastanın cerrahi veya medikal tedavilerden hangisinden fayda göreceğine karar verilmesine yardımcı olur.
Vücut yüzeyine yerleştirilen on ile yirmi arası kanaldan esas olarak üç elektrofizyololik parametrenin takibi yapılır: elektroensefalografi (EEG), elektrookulografi (EOG), elektromiyografi (EMG). EEG ve EOG yoluyla uyku fazları ve REM dönemleri saptanır. Bunun dışında hastaların elektrokardiyografi (EKG), pulse oksimetre, göğüs ve karın solunumsal eforu, end tidal ve transkutanöz karbondioksid değerleri, horlama ses kayıtları, ekstremite kas EMG’leri ve devamlı video görüntüleme kayıtları alınır.
Bütün gözlenen bu parametreler daha sonra ayrıntılı olarak değerlendirilerek hastanın uykuda yaşadığı sıkıntılar sınıflandırılır.
Uyku Testi ile Tanısı Konabilen Hastalıklar:
1. Dissomniler
Sirkadiyen ritim bozuklukları
Narkolepsi
İdiyopatik hipersomni
Yetersiz uyku hijyeni
Uyku-uyanıklık algı bozukluğu
Uyku ilişkili solunumsal bozukluklar: uyku apne sendromu, üst hava yolu direnç sendromu, obezite hipoventilasyon sendromu, santral uyku Apnesi.
2. Parasomniler
Uyanma bozuklukları
Uyku-uyanıklık geçiş bozuklukları
REM uykusu esnasında olan bozukluklar: kabuslar, REM davranış bozuklukları.
Medikal psikiyatrik uyku bozuklukları: medikal-uyku ilişkili astım, psikiyatrik-depresyon panik bozukluk, nörolojik-uyku ilişkili epilepsi
Diğer: Bruksizm, huzursuz bacak sendromu ve periyodik ekstremite hareketleri bozukluğu
Uyku Bozuklukları Tedavisi
Uyku bozukluklarının tanı ve tedavisi multidisipliner yaklaşılması gereken karmaşık süreçlerdir. Hastaların solunumsal, nörolojik, psikiyatrik ve genel sağlık durumlarını yakın olarak ilgilendiren bu hastalıklar grubunun tedavileri değişmektedir.
Uyku apnesi gibi durumlar cerrahi veya CPAP ile tedavi edilirken diğer rahatsızlıklar da çeşitli başka medikal tedaviler uygulanabilmektedir.
Uyku ile ilgili problemleriniz varsa bir uzmana başvurmanızı öneririz.